Craven wśród tygrysów

(Armuła wspomina wypad do Broxbourne, bo brakuje mu angielskiego żużla i cieszy się, że we wrocławskiej Sparcie będzie jeździł Tai Woffinden, któremu kibicował w Rye House).

Speedway, to dla mieszkańca Anglii bardzo egzotyczna dyscyplina. Tutaj o żużlowcach niewiele się mówi, a jeszcze mniej pisze. Na szczęście niedaleko od Londynu można znaleźć bardzo ciekawe miejsce dla fanów speedway’a. Tylko trzeba szukać długo i uważnie. Gdzieś między wybiegiem zebry, a klatką z lwami.

Broxbourne to niewielkie miasteczko kilkanaście kilometrów na północ od Londynu. Liczy sobie trzynaście tysięcy mieszkańców. Wszyscy cenią sobie tutaj prywatność i spokój. Na obcych zerka się tu z zaciekawieniem i lekką podejrzliwością, ale zgubionym turystom pomaga się z wrodzoną angielską uprzejmością. Tutaj ma się wrażenie, że czas płynie wolniej, albo w ogóle się zatrzymał. Wielu mieszkańców od samego rana wybiera się na przejażdżki konne, do parku na mecz krykieta, albo na jedno z wielu pól golfowych. I nikt się nigdzie nie spieszy. Każdy zapytany o drogę na White Stubbs Lane bez wahania wskazuje odpowiedni kierunek i robi wrażenie, jakby o swoim mieście wiedział wszystko. Jednak wcale tak nie jest. Konsternacja i zaskoczenie na twarzach wśród tutejszych pojawia się zawsze po pytaniu:

Gdzie jest Muzeum Żużla?

Żużel w stylu retro... (Fot.T.Armuła)

Broxbourne to raj dla amatorów golfa, ale słynie przede wszystkim z ogrodu zoologicznego Paradise Wildlife Park. I nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że jedną z atrakcji na terenie ZOO jest muzeum poświęcone sportowi żużlowemu! Dzikie lwy, czy pingwiny są tu mniej egzotyczne dla zwiedzających niż Speedway Museum. I ciężko się dziwić, bo żużlowy projekt w centrum ZOO jest bardzo niecodzienny, zaskakujący i nie do końca znany nawet miejscowym. Pomysłodawcą tego przedsięwzięcia jest George Barclay. Były żużlowiec Sunderland Speedway, dzięki sponsorom, działaczom brytyjskich klubów i osobom prywatnym, w dwa lata zdołał uzbierać odpowiednią sumę pieniędzy i eksponatów żużlowych, aby otworzyć wymarzone muzeum. W kwestii miejsca pod budowę tej inwestycji przybył z pomocą także ex żużlowiec – Pete Sampson, który jest właścicielem ogrodu zoologicznego w Broxbourne.

Sam Barclay przyznaje na stronie internetowej swojego muzeum, że dzięki takiemu położeniu Speedway Museum i uprzejmości Sampsona, nie musi się martwić o aspekt bezpieczeństwa i ochrony swojego obiektu. I jest w tym wiele racji, bo oprócz ochroniarzy na wszystko ma tu oko lwia rodzina, która obserwuje zwiedzających i muzeum z wysokiej platformy nad wybiegiem. A jest tu co chronić, bo na bardzo małej powierzchni udało się właścicielowi postawić wiele cennych ekspozycji.

Mekka Petera Cravena

Oryginalna licencja Cravena (Fot.T.Armuła)

Fani żużla znajdą tu wiele informacji na temat początków żużla w Anglii, historyczne programy, zdjęcia, plastrony, puchary i medale. Część wystawy przybliża sylwetkę Petera Cravena, który wciąż pozostaje jedynym żużlowcem z Anglii z dwoma tytułami Indywidualnego Mistrza Świata. Wśród pamiątek stoi motocykl JAP, na którym siedzi manekin w pozie, która do złudzenia przypomina charakterystyczną sylwetkę brytyjskiego żużlowca. Dzięki uprzejmości i zaangażowaniu w wystawę wdowy po Cravenie, muzeum wzbogaciło się o fotografie byłego mistrza, jego liczne trofea, oryginalną licencję żużlową wydaną przez Międzynarodową Federację Motocyklową, a także plastrony narodowe, w których zdobywał on puchary dla swojego kraju.

Jawa Jasona Crumpa (Fot.T.Armuła)

Tuż obok ekspozycji Anglika, stoi maszyna żużlowa i kevlar aktualnego mistrza świata – Jasona Crumpa, a także GM multimedalisty mistrzostw świata Tony Rickardssona. Właściciele muzeum nie spoczywają na laurach i nie pozwalają się nudzić klientom ZOO. Nie tak dawno wzbogacili oni swoją ekspozycję o motocykle wielkiej legendy czarnego sportu – samego Ivana Maugera!

Speedway przez małe „s”

Craven jak żywy... (Fot.T.Armuła)

Muzeum funkcjonuje od 2007 roku, ale wśród pamiątek niewiele jest polskich akcentów. Nazwiska naszych żużlowców przewijają się na planszach, przedstawiających czołówkę mistrzostw świata sprzed lat i te aktualne z Grand Prix, ale ze świecą szukać zdjęć, czy opisów polskich żużlowców, którzy bronili barw angielskich klubów.

A warto wspomnieć choćby Marka Cieślaka, który zdobywał punkty dla White City. Klub z Londynu istniał jedynie trzy lata, ale obecny trener Unii Tarnów w dużym stopniu przyczynił się do zdobycia tytułu mistrzowskiego tej angielskiej drużyny w 1977 roku. Ważną rolę w angielskiej lidze odegrał przed laty także Tadeusz Teodorowicz. Były zawodnik Sparty Wrocław uciekł z kraju i po wielu perypetiach trafił do Anglii, gdzie bronił barw „Drozdów” ze Swindon przez sześć lat z rzędu. Ostatni raz na torze pojawił się pierwszego września 1964 roku w West Ham. Podczas jednego z wyścigów stracił panowanie nad motocyklem i uderzył w bandę. Zapadł w śpiączkę, z której nigdy się nie wybudził. Zmarł w styczniu 1965 roku.

Warto pamiętać o polskich gwiazdach, które odgrywały niebagatelną rolę na brytyjskich torach. Bez nich nawet żużel angielski, to tylko speedway przez małe „s”.

Dla tych co na Wyspach:

SPEEDWAY MUSEUM

Paradise Wildlife Park

White Stubbs Lane

Broxbourne

Herts EN10 7QA

Muzeum jest czynne siedem dni w tygodniu od marca do końca października w godzinach: 9.30 – 18.00. Bilety można zamawiać na stronie WWW.pwpark.com

Bolid Hamiltona (Fot.T.Amuła)

Wśród zwiedzających Speedway Museum - z przyczyn oczywistych – można spotkać wiele przypadkowych osób, które nie mają pojęcia czym jest żużel. Nie brakuje tu jednak prawdziwych pasjonatów, którzy wpadają tu w drodze do pobliskiego Hoddesdon. To miasteczko oddalone od Broxbourne o 10 minut jazdy samochodem jest prawdziwym rajem dla fanów motoryzacji. Jest tu Rye House Stadium drugoliwgowych „Rakiet”, a także tor kartingowy, na którym rozpoczął swoją wielką karierę Lewis Hamilton. Można tu obejrzeć jego bolid i sportowe pamiątki.

Cena za godzinę jazdy jest kolosalna nawet dla Brytyjczyków, ale chętnych nie brakuje. No bo czego się nie zrobi, żeby minąć linię mety na „Prostej Hamiltona?”

Podziękowania za Prostą Hamiltona

Motorsport World Limited
Rye House Kart Raceway
Rye Road Rye House
Hoddesdon
Hertfordshire
UK
EN11 0EH

http://www.rye-house.co.uk